اسید فسفریک
یکی از اسیدهای پرکاربرد در صنایع مختلف، اسید فسفریک (Phosphoric Acid) است که گاهی با نام‌های اورتوفسفریک یا فسفریک (۷) نیز شناخته میشود.
این ترکیب، یک اسید معدنی با فرمول شیمیایی H₃PO₄ می‌باشد و از یک اتم فسفر، چهار اتم اکسیژن و سه اتم هیدروژن تشکیل شده است.
اسید فسفریک یکی از پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی در جهان به شمار می‌رود و در بسیاری از فرآیندهای صنعتی و تولیدی نقش کلیدی دارد.
شکل خالص این ماده از فسفر سفید به دست می‌آید و در صنایع به صورت صنعتی تولید میشود.
در مقابل، برای تولید فرم خام آن از استخراج سنگ‌های فسفاته استفاده میشود.
اسید فسفریک خالص، ماده‌ای بلوری و سفید رنگ با نقطه ذوب ۴۲.۳۵ درجه سانتی‌گراد است.
زمانی که غلظت آن کاهش می‌یابد، به صورت مایعی چسبناک، بی‌رنگ و بی‌بو ظاهر میشود.
چگالی این محلول حدود ۱.۸۸۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب است و از ویژگی‌های آن می‌توان به غیرسمی بودن و غیر فرار بودن اشاره کرد.
خرید اسید فسفریک از شرکت شیمی افق روشن فردا
شرکت شیمی افق روشن فردا با افتخار آماده تأمین و ارسال اسید فسفریک در گریدهای خوراکی و صنعتی می‌باشد. این محصولات از معتبرترین برندهای بین‌المللی با بهترین قیمت و بالاترین سطح کیفیت در انواع فرم‌های تجاری و آزمایشگاهی عرضه می‌شوند.
فسفریک اسید و کاربردهای آن
اسید فسفریک یکی از مواد شیمیایی مهم و پرکاربرد در صنایع مختلف، از جمله کشاورزی و محصولات مصرفی روزمره، به شمار می‌آید.
در صنعت غذا، به دلیل ماهیت معدنی و ویژگی‌های خاص خود، از فسفریک اسید به عنوان یک افزودنی مجاز استفاده میشود. این ترکیب، به دلیل غیرسمی بودن و داشتن خاصیت اسیدی ملایم، در تولید طعم‌دهنده‌ها، نوشیدنی‌ها، محصولات دندانپزشکی، لوازم آرایشی و فرآورده‌های مراقبت از پوست کاربرد گسترده‌ای دارد.
در بخش صنعتی، فسفریک اسید نقش عمده‌ای در تولید کودهای فسفاته ایفا می‌کند. همچنین اورتوفسفریک اسید به طور وسیعی به عنوان الکترولیت، ماده اچینگ (Etching Agent)، عامل زنگ‌بری، تنظیم‌کننده pH، آنتی‌کیک (عامل ضد کلوخه شدن) و ضدعفونی‌کننده در محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی از کاربردهای شناخته‌شده فسفریک اسید، حذف زنگ‌زدگی از فلزاتی مانند آهن و فولاد است. این ماده با لایه‌های زنگ واکنش داده و اکسید آهن قهوه‌ای مایل به قرمز را به فسفات آهن سیاه‌رنگ تبدیل می‌کند که به راحتی قابل جدا شدن می‌باشد.
کاربردهای اسید فسفریک
. حذف رسوبات معدنی
. پاکسازی لکه‌های ناشی از آب سخت
. اچ کردن محلول نیترید در فرآیندهای ساخت میکروالکترونیک
. کاهش pH محلول‌های مغذی در کشت هیدروپونیک
. به عنوان عامل اچ در صنایع نیمه‌هادی
. تنظیم pH در محصولات آرایشی، بهداشتی و مراقبت از پوست
. تصفیه آب آشامیدنی
. تولید لاستیک مصنوعی
. استفاده در فرآیند برنزه کردن چرم
. به عنوان افزودنی در تولید لاک‌ها، رنگ‌ها و رنگدانه‌ها
. در ساخت آجرهای نسوز، عوامل بازدارنده آتش و رنگ‌های سرامیکی
. به عنوان کاتالیزور در پلیمریزاسیون پلی‌پروپیلن و افزایش بازدهی تولید رزین‌های مصنوعی
. کاربرد در شوینده‌های لباسشویی حاوی فسفات‌های محلول
. استفاده از فسفونات‌ها (ترکیبات ارگانوفسفره) به عنوان بازدارنده‌های خوردگی در تصفیه آب و صنایع نمک‌زدایی
. حذف زنگ‌زدگی از سطوح فلزی مانند آهن و فولاد
خواص فیزیکی و شیمیایی اسید فسفریک
اسید فسفریک یک اسید معدنی بی‌رنگ، بی‌بو، غیر فرار و کریستالی است که به صورت مایع با چگالی بالا وجود دارد. این ماده کاملاً با آب امتزاج‌پذیر بوده و چگالی آن از آب بیشتر است.
در صورت حل شدن در آب، اسید فسفریک دچار هیدرولیز شده و حرارت زیادی آزاد می‌کند. این ترکیب یک اسید تری‌پروتیک محسوب میشود که قادر است سه پروتون (H⁺) آزاد کند.
اسید فسفریک خاصیت کیلیت‌کنندگی دارد؛ به این معنی که می‌تواند روی فلزات اثر بگذارد و باعث خوردگی آنها شود. این اسید در دو حالت مایع و جامد موجود است؛ نوع مایع آن معمولاً با خلوص ۸۵٪ عرضه میشود، در حالی که نوع جامد آن به صورت پودری و کاملاً خالص می‌باشد.
از نظر عملکرد شیمیایی، فسفریک اسید می‌تواند به عنوان یک جداکننده قوی عمل کند. این ماده قادر است به کاتیون‌های دوظرفیتی نظیر Fe²⁺، Ca²⁺ و Mg²⁺ متصل شده و آنها را از محیط جدا کند. به همین دلیل، می‌توان از اسید فسفریک به عنوان یک نرم‌کننده موثر برای کاهش سختی آب استفاده کرد.
گریدهای اسید فسفریک و کاربرد آن در هر گرید
این اسید در سه گرید استفاده میشود که شامل گرید خوراکی و صنعتی و کشاورزی هستند.
کاربرد اسید فسفریک گرید خوراکی
اسید فسفریک در گرید خوراکی، با کد افزودنی E338، به عنوان یک ماده اسیدی‌کننده در تولید انواع غذاها و نوشیدنی‌ها، به ویژه نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های کولا، به کار می‌رود.
به دلیل قیمت مناسب و در دسترس بودن، این اسید به طور گسترده در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به هر محصولی که افزوده شود، طعمی ترش و خوشایند می‌بخشد.
اسید فسفریک نه تنها به عنوان عامل اسیدی‌کننده، بلکه به عنوان تقویت‌کننده طعم، عامل شفاف‌کننده و نگهدارنده نیز در فرمولاسیون بسیاری از محصولات غذایی به کار می‌رود.
در میان کاربردهای مختلف، بیشترین مصرف این اسید در تولید نوشابه‌ها مشاهده میشود، جایی که نقش اصلی در طعم‌دهی و بهبود کیفیت محصول دارد.
کاربردهای اسید فسفریک صنعتی
. تولید کودهای کشاورزی و بهبود رشد محصولات زراعی
. ساخت شوینده‌ها، صابون‌ها و محصولات آرایشی و بهداشتی
. استفاده در زیست‌شناسی به عنوان بخش اصلی قندهای فسفریله‌شده مانند DNA، RNA و ATP
. کاربرد متافسفریک اسید و آنیدرید فسفریک (فرم بدون آب اسید فسفریک) به عنوان جاذب رطوبت و خشک‌کننده
. تولید گازهای هالید هیدروژن مانند HCl و HI از طریق واکنش با هالیدها
. استفاده به عنوان ضد زنگ و ماده اسیدشویی سطوح فلزی
. کاربرد گسترده در دندانپزشکی برای سفید کردن دندان‌ها و جرم‌گیری سطح دندان
. استفاده به عنوان واسطه شیمیایی در ساخت واکس‌ها، پولیش‌ها و مواد شوینده
. تنظیم pH در فرمولاسیون محصولات آرایشی، بهداشتی و مراقبتی
. استفاده به عنوان الکترولیت در پیل‌های سوختی
. افزودنی به آب مقطر برای بهبود عملکرد الکترولیت در ژنراتورهای اکسی‌هیدروژن
. نقش به عنوان فاز متحرک در کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)
. عامل اکسیدکننده شیمیایی در تولید کربن فعال در فرآیند Wentworth
نقش اسید فسفریک در کشاورزی
اسید فسفریک در صنعت کشاورزی به عنوان یک ماده مؤثر برای بهبود رشد گیاهان شناخته میشود. این ترکیب شیمیایی با ایجاد محیطی مناسب، به جلوگیری از بروز آلودگی‌های قارچی و کپکی در گیاهان کمک می‌کند.
اسید فسفریک در بافت گیاهان به راحتی شکسته یا تجزیه نمی‌شود، اما لازم است مصرف آن به صورت کنترل‌شده و طبق نیاز گیاه مدیریت شود تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری گردد.
خطرات و نکات ایمنی اسید فسفریک
اسید فسفریک در دسته مواد خورنده قرار می‌گیرد و تماس آن با پوست یا چشم می‌تواند منجر به سوختگی و آسیب‌های جدی شود. با این حال، این ماده اشتعال‌پذیر نبوده و در شرایط عادی خطری از نظر آتش‌سوزی ایجاد نمی‌کند.
برای کار با اسید فسفریک، رعایت نکات ایمنی الزامی است؛ استفاده از روپوش محافظ، دستکش مقاوم در برابر مواد شیمیایی و عینک ایمنی توصیه میشود.
همچنین باید از نگهداری این ماده در مجاورت مواد اکسیدکننده قوی و بازهای قوی خودداری شود تا از واکنش‌های ناخواسته جلوگیری گردد
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.